۱. ایمونوتراپی
ایمونوتراپی یکی از موفق‌ترین روش‌های درمانی جدید است که از سیستم ایمنی بدن برای مقابله با سرطان استفاده می‌کند. این روش شامل چند رویکرد اصلی است:
- مهارکننده‌های ایست بازرسی ایمنی: این داروها، مانند Nivolumab و Pembrolizumab، پروتئین‌هایی را که سلول‌های سرطانی برای فرار از شناسایی توسط سیستم ایمنی استفاده می‌کنند، مسدود می‌کنند.
- سلول‌های CAR-T: در این روش، سلول‌های T بیمار استخراج، در آزمایشگاه اصلاح و تقویت شده، سپس به بدن بازگردانده می‌شوند تا سلول‌های سرطانی را هدف قرار دهند. این روش به‌ویژه در سرطان‌های خون مانند لوسمی نتایج چشمگیری داشته است.
۲. ژن‌درمانی و فناوری CRISPR
- اصلاح ژنوم با CRISPR: این فناوری امکان اصلاح دقیق جهش‌های ژنتیکی سرطان را فراهم کرده است. برای مثال، می‌توان ژن‌های مرتبط با رشد سریع تومورها یا مقاومت دارویی را غیرفعال کرد.
- استفاده در درمان سرطان‌های ژنتیکی: برای بیماران مبتلا به سرطان‌های ارثی مانند سرطان تخمدان یا پستان (BRCA1/BRCA2)، این روش می‌تواند ژن معیوب را جایگزین کند.
۳. نانوپزشکی
- دارورسانی هدفمند با نانوذرات: نانوذرات می‌توانند دارو را مستقیماً به سلول‌های سرطانی منتقل کنند، بدون آنکه به بافت‌های سالم آسیب برسانند. به عنوان مثال، در سرطان پستان، از لیپوزوم‌های حاوی داروی Doxorubicin استفاده می‌شود.
- نانوذرات چندمنظوره: برخی از این ذرات قادرند همزمان تشخیص و درمان را انجام دهند؛ یعنی ابتدا تومور را شناسایی کرده و سپس داروی مناسب را آزاد کنند.
۴. واکسن‌های سرطان
- واکسن‌های درمانی: این واکسن‌ها، برخلاف واکسن‌های پیشگیرانه، برای تحریک سیستم ایمنی علیه تومورهای خاص طراحی شده‌اند. واکسن مبتنی بر RNA که در درمان ملانوما استفاده می‌شود، نمونه‌ای از این نوع واکسن است.
- واکسن‌های شخصی‌سازی‌شده: این واکسن‌ها بر اساس توالی ژنتیکی تومور هر بیمار ساخته می‌شوند و مستقیماً جهش‌های خاص آن تومور را هدف می‌گیرند.
۵. پزشکی دقیق
- تحلیل ژنوم تومور: با بررسی پروفایل ژنتیکی تومور، پزشکان می‌توانند درمان‌هایی دقیق و خاص مانند داروهای هدفمند (Targeted Therapy) را ارائه دهند.
- درمان بر اساس بیومارکرها: استفاده از نشانگرهای زیستی (مانند HER2 در سرطان پستان) به شناسایی روش‌های درمانی موثرتر کمک می‌کند.
مثال‌های عملی و نتایج کلینیکی
- ملانوما: ایمونوتراپی با داروی Pembrolizumab، طول عمر بیماران را تا چند سال افزایش داده است.
- لوسمی: درمان‌های CAR-T در بیش از ۸۰ درصد بیماران لوسمی حاد نتایج مثبت نشان داده است.
- سرطان ریه: نانوذرات دارورسانی توانسته‌اند اثرات داروی شیمی‌درمانی را افزایش دهند و عوارض جانبی را کاهش دهند.
منابع مطالعه بیشتر:
- گزارش کامل ایمونوتراپی و CRISPR در Nature Medicine
- تحقیقات نانوپزشکی در NIH
- بررسی واکسن‌های سرطان در ScienceDirect